1. Amaç
Bu eğitim programının amacı, firmanın ürettiği gıda ürünlerinin kalite değerlendirme süreçlerinde kullanılacak duyusal analiz yöntemlerinin katılımcılara öğretilmesi, panelist ekibin oluşturulması ve standardize edilmiş test prosedürlerinin uygulanmasını sağlamaktır. Eğitim sonunda katılımcılar, temel ve ileri düzey duyusal analiz tekniklerini kullanarak ürünleri nesnel şekilde değerlendirebilecek ve sonuçları raporlayabilecektir.
2. Kapsam
Eğitim, duyusal analiz teorisi, panelist eğitimi, temel ve ileri test yöntemleri, veri analizi ve standardizasyon konularını kapsar. Program, teorik sunumlar, örnek vaka analizleri, çevrim içi uygulamalar ve interaktif soru-cevap oturumları içerir.
Kapsam dahilinde:
- Tat, koku, doku ve görsel algı mekanizmaları
- Üçgen test, çift-çift test, eşdeğerlik testleri
- Tanımlayıcı analiz ve hedonik testler
- Panelist eğitimi ve performans değerlendirme
- Kör tadım ve standardizasyon prosedürleri
3. Hedefler
- Duyusal analiz süreçlerinin temel prensiplerini öğretmek
- Standart testlerin uygulama yöntemlerini kazandırmak
- Panelist ekibin oluşturulması ve eğitimini sağlamak
- Verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesini öğretmek
- Firmanın kalite kontrol süreçlerinde duyusal analizi kalıcı bir araç haline getirmek
4. Kazanımlar
Eğitim sonunda katılımcılar:
1. Duyusal analiz yöntemlerini teorik ve pratik olarak uygulayabilecek.
2. Ürünleri nesnel kriterlerle değerlendirebilecek.
3. Farklı test türlerini (üçgen, eşdeğerlik, hedonik vb.) uygulayabilecek.
4. Test sonuçlarını istatistiksel olarak yorumlayabilecek.
5. Kör tadım uygulamaları gerçekleştirebilecek.
6. Panelist olarak standardize edilmiş prosedürlere uygun çalışabilecek.
5. Eğitim Planı (Günlük İçerik Başlıkları)
Gün 1 – Duyusal Analize Giriş ve Temel Kavramlar
- Duyusal Analizin Tanımı ve Önemi
- Duyusal Algı Mekanizmaları (Tat, Koku, Doku, Görsel algı)
- Duyusal Analiz Türleri
- Örnek Vaka İncelemeleri
- Panelistlerin Rolü ve Sorumlulukları
Gün 2 – Panelist Seçimi, Eğitimi ve Standart Test Ortamı
- Panelist Seçim Kriterleri
- Panelist Eğitimi
- Test Ortamının Hazırlanması
- Etik Kurallar ve Tarafsızlık İlkeleri
- Uygulama: Sanal ortamda tat/renk ayrım egzersizi
Gün 3 – Temel Ayrım Testleri
- Üçgen Test (Triangle Test)
- Çift-Çift Test (Duo-Trio Test)
- Eşdeğerlik Testleri
- Sıralama Testleri
- Uygulama: Çevrim içi örnek veriler ile üçgen test simülasyonu
Gün 4 – Tanımlayıcı ve Hedonik Testler
- Tanımlayıcı Analiz (Descriptive Analysis)
- Profil Analizi
- Hedonik (Beğeni) Testleri
- Veri Toplama ve Temel Analiz
- Uygulama: Çevrim içi skor toplama ve sonuç yorumlama
Gün 5 – Uygulama, Veri Analizi ve Standardizasyon
- Tüm Test Türlerinin Tekrarı
- Duyusal Veri Analizi (Temel İstatistik)
- Kör Tadım Uygulamaları
- Standardizasyon ve Süreklilik
- Belgelendirme Süreci
- Final Egzersizi: Sanal mini panel uygulaması
6. Eğitim Yöntemi
• Platform: Zoom veya Microsoft Teams
• Süre: 5 gün, günde 3 saat
• Metot: Teorik sunum + uygulamalı simülasyonlar + vaka çalışmaları
• Materyaller: PDF ders notları, test protokol örnekleri, panelist değerlendirme formları, örnek veri setleri
• Belgelendirme: Katılım sertifikası ve (isteğe bağlı) başarı değerlendirme sınavı
7. Uygulama Örnekleri (Online)
- Üçgen Test Simülasyonu: 3 numune görseli ve açıklaması üzerinden fark tespiti
- Tat/Koku Ayrım Egzersizi: Standart tat çözeltileri (katılımcılar için önceden gönderilebilecek veya evde hazırlanabilecek basit versiyonlar)
- Hedonik Test Uygulaması: Çevrim içi anket formu ile 9’lu beğeni skalası denemesi
- Veri Analizi Çalışması: Toplanan puanlar üzerinden p-değeri mantığı ile fark değerlendirme
8. Eğitmen Profili
Eğitim, gıda endüstrisinde duyusal analiz ve kalite kontrol süreçlerinde deneyimli, istatistiksel değerlendirme ve panelist eğitimi konusunda uzman bir eğitmen tarafından yürütülür.
9. Ders Planı Detayları
Gün 1 – Duyusal Analize Giriş ve Temel Kavramlar
1. Giriş ve Isınma
- Beyin fırtınası: Gıda ürünlerinde kaliteyi belirleyen faktörler.
- Eğitmen katılımcı cevaplarını bilimsel çerçevede değerlendirir.
2. Duyusal Analizin Tanımı ve Önemi
- Tanım, 5 duyu ile algılama ve ölçüm.
- Kalite kontrol, ürün geliştirme, pazarlama ve rekabet avantajı.
- Örnek vaka: Hammadde değişimi sonrası tat farkı.
3. Duyusal Algı Mekanizmaları
- Tat, koku, doku, görsel, işitsel algı açıklamaları.
- Tat eşiği ve koku hafızası kavramları.
- Etkileşimli örnekler.
4. Duyusal Analiz Türleri
- Ayrım, tanımlayıcı, hedonik test tanımları ve karşılaştırma tablosu.
5. Panelistlerin Rolü
- Tarafsızlık, prosedürlere uyum, duyusal yorgunluk önleme.
6. Uygulama: Tat/Koku Ayrım Egzersizi
- Kodlu numuneler ile tatlı-ekşi-tuzlu ayrımı.
7. Soru-Cevap
- Tartışma soruları ve kapanış.
Gün 2 – Panelist Seçimi, Eğitimi ve Standart Test Ortamı
1. Giriş ve Ön Tartışma
- İyi panelist özellikleri üzerine katılımcı beyin fırtınası.
2. Panelist Seçim Kriterleri
- Duyusal sağlık, fiziksel sağlık, zihinsel hazırbulunuşluk, motivasyon, çeşitlilik.
3. Panelist Eğitimi
- Bilgilendirme, duyusal hassasiyet geliştirme, tat/koku ayırt etme, skorlama eğitimi, yanlılık önleme.
4. Test Ortamı Hazırlığı
- Aydınlatma, sıcaklık, koku ve gürültü kontrolü, kodlama.
5. Etik Kurallar
- Ön yargıların önlenmesi, grup yanlılığı örneği.
6. Uygulama: Tat/Renk Ayrım Egzersizi
7. Soru-Cevap
Gün 3 – Temel Ayrım Testleri
1. Giriş ve Ön Bilgilendirme
- Ürün farklarının tespiti üzerine giriş.
2. Ayrım Testlerine Genel Bakış
- Kullanım amaçları ve senaryolar.
3. Üçgen Test
- Uygulama adımları, istatistiksel değerlendirme, örnek.
4. Duo-Trio Test
- Tanım, avantajlar, kullanım alanları.
5. Eşdeğerlik Testi
- Tanım, kullanım senaryoları, örnek.
6. Sıralama Testi
- Tanım, avantaj ve dezavantajlar.
7. Uygulama: Çevrim İçi Üçgen Test Simülasyonu
8. Soru-Cevap
Gün 4 – Tanımlayıcı ve Hedonik Testler
1. Giriş ve Ön Bilgilendirme
- Tanımlayıcı ve hedonik test farkları.
2. Tanımlayıcı Analiz
- Özellik listesi oluşturma, referans standartlar, yoğunluk skalası, veri analizi.
3. Profil Analizi
- Radar grafiklerle görselleştirme.
4. Hedonik Testler
- Hedef kitle belirleme, ölçek seçimi, numune sunumu, veri toplama, analiz.
5. Veri Toplama ve Analiz
- Ortalama, ANOVA, anlamlı fark kontrolü.
6. Uygulama: Çevrim İçi Beğeni Testi
7. Soru-Cevap
Gün 5 – Uygulama, Veri Analizi ve Standardizasyon
1. Giriş ve Genel Tekrar
- Mini quiz ile önceki günlerin tekrarı.
2. Tüm Test Türlerinin Uygulamalı Tekrarı
- Üçgen test, tanımlayıcı analiz, hedonik test.
3. Duyusal Veri Analizi
- Ortalama, standart sapma, p-değeri, ANOVA, panelist performansı.
4. Kör Tadım Uygulamaları
- Kodlama, rastgeleleme, yorumlama.
5. Final Egzersizi: Mini Panel
6. Kapanış ve Değerlendirme