Mobbing nedir?
Mobbingin kelime anlamı; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermektir. işyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından, diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, karşısındakini pasifize etme, işten soğutma, iş yaptırmama veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar toplamıdır.
Mobbing, işyerlerinde çalışanlara kişiler tarafından saygısızca davranışlarla başlayarak kişiyi her anlamda huzursuz ederek, onun sadece iş yaşamını değil sosyal hayatını da kötü etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Mobbing davranışı kişiye veya kişilere doğrudan veya dolaylı olarak kasıtlı yapılır ve mobing yapan kişi olumsuz davranışlarıyla, pozisyonunu ve yetkisini kötüye kullanmaktadır. Bu anlamda mobbing genel olarak, iş yerinde gerçekleşir, üstler tarafından uygulanabileceği gibi astlar ve eşit kıdemdekiler tarafından da uygulanabilir, sistemli bir şekilde yapılır, sürekli tekrar eden davranış veya imalarla gerçekleştirilir, kasıtlı yapılır, uygulanan kişinin işten uzaklaşması, işte ve sosyal hayatında huzurunun kaçması, hatta psikolojik ve fiziksel olarak sağlığının bozulması amaçlanır.
Mobbingin İş Hayatına, Psikolojiye Etkisi ve Hukuki Boyutu
Mobbinge maruz kalan kişi iş hayatı etkilendiği için yapması gereken işleri yapamama veya yetiştirememe durumu yaşamaktadır bu durum da genel olarak şirketi ve işvereni etkilemektedir. iş yeri açısından bakıldığında, ciddi performans düşüklükleri, verimliliğin düşmesi, çalışma barışının ve düzeninin bozulması, devamsızlıklar, şirket bağlılıklarının azalması veya yok olması ve konunun iş yeri dışına taşınması halinde kurumların itibar kaybına uğraması, marka değerinin düşmesi gibi olumsuzluklara neden olduğu bilinmektedir. Bu durumda mobbingin sadece mobbinge maruz kalan kişiyi değil sorumlu olduğu iş ve kişileri de etkilediği görülmektedir. Mobbinge maruz kalan kişi veya kişilerde ciddi problemler ortaya çıkabilmektedir. Bu problemler psikolojik ve fiziksel olarak kendini gösterebilmektedir.
Mobbingin kişide yaşattığı psikolojik etkiler; depresyon, baş ağrısı, uykusuzluk, panik atak, öfke, sıkıntı, kilo kaybı veya fazla kilo alımı, yeme bozukluğu, ciltte kaşınma, kızarıklık, gibi sorunlara neden olur. Bu anlamda mobbingin yarattığı psikolojik sonuçların, kişide fiziksel sorunlara yol açtığı da görülmektedir.
Mobbingin yarattığı tüm bu sorunlara karşı mobbing, göz ardı edilmemiş ve mobbing yaşayan kişinin mağdur olmaması adına hukuki yaptırımlar düzenlenmiştir. Mobbinge uğrayan kişi iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebilir, şartları mevcutsa maddi manevi tazminat talep edebilir. Gerek işçi statüsünde gerekse kamu personeli olarak çalışan mobbing mağdurları, uğradıkları psikolojik şiddetin tespiti manevi ve varsa maddi zararlarının tazmini için dava açabilirler. Gerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın “İş Yerinde Psikolojik Taciz Bilgilendirme Rehberi” ve “İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Hakkındaki Başbakanlık Genelgesi” mobbingin, kamuda ve özel sektörde mücadele edilmesi ve önlem alınması gereken bir çalışma hayatı sorunu olduğunu ortaya koymuştur. Anayasada, Türk ceza Kanununda, Türk borçlar kanununda, iş kanununda, 657 sayılı devlet memurları kanununda mobbinge karşı hukuki yaptırımlar düzenlenerek önlenmesi amaçlanmıştır. Mobbingin önüne geçilmek için sadece hukuki yaptırımlar yeterli olmamakta, hukuki yaptırımlara ek olarak iş yerlerinde çalışanların ve işverenlerin mobbinge karşı bilgilendirilmesi ve bu yönde eğitimlerin düzenlenmesi de önem taşımaktadır.